Hoe word ik een betere bestuurder?

Als bestuurder draag je een grote verantwoordelijkheid. Je beslissingen hebben impact op medewerkers, stakeholders en de organisatie als geheel. Maar hoe kun je jezelf ontwikkelen tot een betere bestuurder? In dit artikel verkennen we verschillende aspecten van effectief bestuurderschap, van zelfreflectie tot praktische vaardigheden, om je te helpen groeien in je bestuurlijke rol.

Ken jezelf: het belang van zelfreflectie

De basis van goed bestuurderschap begint bij zelfkennis. Zonder inzicht in je eigen drijfveren, sterke punten en valkuilen kun je moeilijk anderen effectief leiden. Pieter Wijnsma, auteur van De Goede Bestuurder, benadrukt dat veel bestuurders zich vooral afvragen of ze het machtsspel handig hebben gespeeld of het krachtenveld juist hebben ingeschat, maar graaft een spade dieper: 'Is er recht gedaan? Heeft de betrokkene voldoende moed betracht? Is hier niet gesjoemeld met de eigen waarden en zijn er geen essentiële waarden over het hoofd gezien?'

Regelmatige reflectie op je eigen functioneren is essentieel. Oscar David schrijft in zijn boek 'De biografie van vertrouwen': 'Elke dag worden leiders geconfronteerd met situaties die vertrouwen op de proef stellen. Onder druk ligt reactief gedrag op de loer: handelen uit angst, woede of onzekerheid. Door regelmatig te reflecteren op je gedrag — wat triggert bepaalde reacties? — ontwikkel je een dieper bewustzijn.'

Ontwikkel een passende rolopvatting

Als bestuurder moet je een duidelijke visie hebben op je rol. Hanke Lange schrijft in Uit het goede hout gesneden over het belang van het ontwikkelen van een passende rolopvatting. Dit betekent dat je moet begrijpen wat besturen inhoudt, wat de kern van je verantwoordelijkheden is, en hoe je je verhoudt tot andere belanghebbenden.

Een goede bestuurder weet wanneer te sturen en wanneer los te laten. Klaas Pool, die onderzoek deed naar de rol van bestuurders bij zelforganisatie, schreef zelfs een handreiking getiteld 'Een bestuurder moet vooral niet sturen'. Dit illustreert de paradox van modern bestuurderschap: soms is de beste manier om te leiden juist door ruimte te geven.

Verbreed je bestuurlijk repertoire

Effectieve bestuurders beschikken over een breed repertoire aan vaardigheden en stijlen die ze flexibel kunnen inzetten, afhankelijk van de situatie. Dit wordt ook wel situationeel leiderschap genoemd. Je moet kunnen schakelen tussen verschillende leiderschapsstijlen om effectief te zijn in verschillende contexten.

Paul van Schaik, Alfred Schmits en Dennis Stout beschrijven in hun boek Leidinggeven met en zonder EGO acht stappen om een betere leidinggevende te worden. Ze benadrukken dat effectieve leidinggevenden weten wanneer hun ego opspéélt en zich daar bewust niet door laten leiden. Dit vraagt om zelfbewustzijn en de vaardigheid om je eigen gedrag te sturen.

Besturen vanuit vertrouwen

Vertrouwen is de basis van effectief bestuurderschap. Marjan Haselhoff schrijft in De moed om te vertrouwen dat veel leidinggevenden onbewust sturen vanuit wantrouwen, wat leidt tot ongemotiveerde medewerkers en ontevreden klanten. Ze benadrukt het belang van coachen vanuit vertrouwen, wat leidt tot bevlogen en winstgevende organisaties.

Oscar David noemt in zijn boek De biografie van vertrouwen: 'Een betrouwbare leider inspireert vertrouwen door zijn eigen menselijkheid te tonen. Dit betekent niet dat je perfect moet zijn, maar wel dat je bereid bent om eerlijk te kijken naar je eigen tekortkomingen.'

Effectieve communicatie en besluitvorming

Goede bestuurders zijn effectieve communicatoren. Ze kunnen hun visie helder overbrengen, luisteren actief naar anderen en faciliteren open dialoog. Lennart van der Kraan benadrukt in zijn artikel over het opendeurbeleid het belang van actief feedback vragen: 'Of je nu supervisor bent, directeur of politicus, als leidinggevende heb je veel invloed. De juiste informatie helpt je om betere beslissingen te maken. En juist daarom is het zo belangrijk om actief feedback te vragen en informatie op te halen.'

Besluitvaardigheid is eveneens cruciaal. Joost Gordijn schrijft in De betrouwbare manager over het belang van durf hebben om besluiten te nemen, maar ook over het blijven informeren van medewerkers. Een goede bestuurder neemt weloverwogen beslissingen, maar heeft ook de moed om beslissingen te nemen als de situatie daarom vraagt.

Bouwen aan een sterk team

Een organisatie is zo sterk als het team dat haar leidt. Als bestuurder is het je taak om een effectief team te bouwen. Dit gaat verder dan alleen de juiste mensen selecteren; het gaat ook om het creëren van een cultuur waarin mensen kunnen excelleren.

Willem Verhoeven benadrukt in Dingen van mensen gedaan krijgen het belang van het mobiliseren van mensen met een uitdagende visie en het helpen van medewerkers om betekenis in hun werk te leggen. Daarnaast wijst hij op het belang van voorbeeldgedrag: 'Doe wat je belooft' en 'Geef fouten ruiterlijk toe' zijn enkele van zijn adviezen.

Continue ontwikkeling als bestuurder

Het ontwikkelen van je bestuurlijke kwaliteiten is een continu proces. Muriel Schrikkema benadrukt in haar artikel over feedforward in leiderschap: 'Om een (nog) betere leidinggevende te worden, blijft bewust kijken naar en reflecteren op gedrag, kwaliteiten en onderliggende overtuigingen en aannames echter noodzakelijk.'

Lennart van der Kraan voegt hieraan toe: 'De beste leidinggevenden doen dat op basis van hun sterke punten, dus zet die vooral in. Stel jezelf ook open voor de visie van anderen, bijvoorbeeld via de input van de mensen die je aanstuurt. Daarnaast loont het ook om een sparringpartner te vinden, met wie je doelen kunt stellen en bespreken waar je allemaal tegenaan loopt.'

Artikelen over bestuurlijke ontwikkeling

Er is veel geschreven over het verbeteren van bestuurlijke kwaliteiten. Hieronder vind je een selectie van relevante artikelen die je kunnen helpen om je verder te ontwikkelen als bestuurder.

Praktische stappen om een betere bestuurder te worden

Op basis van de inzichten uit de besproken boeken en artikelen, kun je de volgende praktische stappen nemen om je te ontwikkelen als bestuurder:

1. Investeer in zelfreflectie: Maak regelmatig tijd vrij om te reflecteren op je handelen, beslissingen en de impact die je hebt.
2. Ontwikkel je emotionele intelligentie: Werk aan je vermogen om emoties (van jezelf en anderen) te herkennen en ermee om te gaan.
3. Verbreed je bestuurlijke repertoire: Leer verschillende leiderschapsstijlen kennen en oefen met het flexibel inzetten ervan.
4. Bouw aan vertrouwen: Wees betrouwbaar, transparant en authentiek in je communicatie en handelen.
5. Vraag actief om feedback: Creëer een cultuur waarin open feedback wordt gewaardeerd en pas je aan op basis van wat je leert.
6. Ontwikkel een heldere visie: Weet waar je naartoe wilt met je organisatie en communiceer dit duidelijk.
7. Bouw een sterk team: Investeer in de ontwikkeling van je teamleden en creëer een cultuur van samenwerking.
8. Blijf leren: Volg opleidingen, lees boeken, bezoek conferenties en blijf op de hoogte van ontwikkelingen in je vakgebied.

Conclusie

Een betere bestuurder worden is een continu proces van leren, reflecteren en groeien. Het vraagt om een combinatie van zelfkennis, visie, vaardigheden en het vermogen om vertrouwen op te bouwen en effectief samen te werken. Door bewust te investeren in je ontwikkeling als bestuurder, kun je niet alleen je eigen effectiviteit vergroten, maar ook een positieve impact hebben op je organisatie en alle betrokkenen.

Onthoud dat perfectie niet het doel is. Zoals Oscar David het verwoordt: een betrouwbare leider hoeft niet perfect te zijn, maar moet wel bereid zijn om eerlijk naar zichzelf te kijken. Door open te staan voor feedback, te leren van fouten en continu te streven naar verbetering, leg je de basis voor duurzaam succesvol bestuurderschap.